prof. dr hab. Joanna Zach

Literaturoznawczyni, kierownik Ośrodka Badań nad Twórczością Czesława Miłosza. Ukończyła studia polonistyczne o specjalizacji teatrologicznej na Uniwersytecie Jagiellońskim (magisterium napisane pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Miodońskiej-Brookes; indywidualny tok studiów poszerzony o kursy z zakresu filozofii i historii sztuki). Zajmuje się poezją szeroko rozumianego modernizmu, od zjawisk prekursorskich po modernizm XX wieku i jego odmiany schyłkowe w literaturze najnowszej. Najwięcej prac poświęciła twórczości Cypriana Norwida i Czesława Miłosza, badając związki pomiędzy sztuką poetycką a refleksją filozoficzno-antropologiczną. W latach 1994-1999 lektor języka i literatury polskiej na Uniwersytecie Helsińskim; od roku 2000 do 2002 członkini Międzynarodowego Stowarzyszenia Pisarzy i Intelektualistów „Helsinki Forum”. Stypendystka Oxford University (St. Anne’s College) i Harvard University (staż pod kierunkiem prof. Stanisława Barańczaka); w roku 2005 Podlich Distinguished Fellow w Claremont McKenna College w Kalifornii. Publikowała w językach: polskim, angielskim, niemieckim, francuskim i fińskim.

Wybrane publikacje:

Książki autorskie:

Monolog różnogłosy. O dramatach współczesnych Cypriana Norwida, Kraków: Universitas 1993.
Miłosz i poetyka wyznania, Kraków: Universitas 2002.
Biologia i teodycea. Homo poeticus Czesława Miłosza, Kraków: WUJ 2017.

Artykuły naukowe i eseje krytycznoliterackie:

Traktat moralny: poezja jako „akt umysłu”, „Teksty Drugie” 2008 nr 5.
Norwid i Herbert: świadkowie kultur i cywilizacji, „Kwartalnik Artystyczny” 2008 nr 2 (dodatek), s. 123-133.
„Świat owadzi” Czesława Miłosza. W: Literatura-punkty widzenia – światopoglądy. Prace ofiarowane Marcie Wyce. Red. D. Kozicka, M. Urbanowski, Kraków: Universitas, 2008.
„Poeta, specjalista od szyfru istnienia”. Norwid-Herbert. W: Sztuka słowa, sztuka obrazu. Prace dla Ewy Miodońskiej-Brookes. Red. J. Zach, A. Ziołowicz, Kraków: WUJ 2009.
Legendy nowoczesności: „lekcja biologii” i „lekcja religii”. W: Czesław Miłosz. Tradice – současnost-recepce. Red. M. Balowski, Ostrava 2009.
Karol Darwin i Doktór Muchołapski. O pewnej książce z dziecinnego pokoju i okrutnym wtajemniczeniu. W: Antreprener. Księga ofiarowana profesorowi Janowi Michalikowi w 70. Rocznicę urodzin. Red. J. Popiel, Kraków: WUJ 2009.
Darwin w „Ziemi Ulro”, „Świat i słowo” 2010 nr 1.
Zbigniew Herbert wobec Simone Weil. W: Pojęcia kiełkujące z rzeczy. Filozoficzne inspiracje twórczości Zbigniewa Herberta. Red. J. M. Ruszar, Kraków: Platan 2010.
Whitman i Ameryka Miłosza, „Przekładaniec” 2011 nr 25.
Anna Świrszczyńska: między estetyką kreacyjną a mimesis. W: Formacja 1910. Świadkowie nowoczesności. Red. D. Kozicka, T. Cieślak-Sokołowski, Kraków: Uiversitas 2011.
„On the Border of This World and the Beyond, in Kraków…”.W: An Invisible Rope. Portraits of Czesław Miłosz. Ed. C. L. Haven, Ohio University Press 2011.
„Czas wzbogacony”. Norwid i Herbert – próba zbliżenia. W: Bór nici. Wątki klasyczne i romantyczne w twórczości Zbigniewa Herberta. Red. M. Mikołajczak, Kraków: Platan 2011.
Whitman et l’Amérique de Milosz. L’Amérique et l’exil. W: Czesław Miłosz, dialogue des cultures. Red. D. Chauvin, Paris: Press de l’université Paris-Sorbonne 2013.
Myśleć wierszem. Norwid i Miłosz. „Studia Norwidiana” (Trudny Norwid. Red. P. Chlebowski), Lublin 2013.
Wyprawa konieczna jak miłość. W: Obecność. Wspomnienia o Czesławie Miłoszu. Red. A. Romaniuk, Warszawa: PWN 2013.
Miłosz, Brzozowski i „kryzys darwinizmu”: od „Człowieka wśród skorpionów” do „Ziemi Ulro. W: Formacja 1910. Biografie równoległe. Red. K. Biedrzycki, J. Fazan, Kraków: Universitas 2013.
Poeta przyrodnik. Spór o dziedzictwo Darwina w twórczości Miłosza. W: Miłosz i Miłosz. Red. A. Fiut, A. Grabowski, Ł. Tischner, Kraków: Księgarnia Akademicka 2013.
Jak myśli wiersz? Czesław Miłosz: „Nad strumieniem”, „Poznańskie Studia Polonistyczne” 2014 nr 24.
Składnia świata. Krynicki-Norwid. W: Pismo chmur. Studia i szkice o poezji Ryszarda Krynickiego. Red. P. Próchniak, Kraków: EMG 2014.
Oby do naszej mowy wróciła rzeczywistość. Czesław Miłosz i „duch języka”, „Orbis Linguarum”, t. 114 (Wydanie specjalne: Spotkanie z kulturą duchową. Red. T. Żurawlew, A. Jachimowicz), Wrocław 2016.
Różewicz: „dlaczego piszę?”, „Zeszyty Literackie” 2016 nr 134.
„Pisać dla ludzi”. Poezja jako przekazywanie wartości. W: Pisał na tak, Warszawa: Instytut Papieża Jana Pawła II 2016.
Od „Notatek z Prowansji” do „Lekcji Łaciny”. Posłowie. W: A. Wodnicki, Lekcja Łaciny, Kraków: Austeria 2016.
„Tomi”. Notatki z nie-miejsca. W: Obroty liter. Red. A. Czabanowska-Wróbel, M. Rabizo-Birek, Kraków: Universitas 2019.
Szymborska i wielki uczony. Wokół wiersza „Odkrycie”. W: „Odcisk palca – rozległy labirynt”. Prace ofiarowane profesorowi Wojciechowi Ligęzie na jubileusz siedemdziesięciolecia. Red. M. Antoniuk, D. Siwor, Kraków: WUJ 2021.

Prowadzone kursy w roku ak. 2021/2022:

Literatura XX wieku. Idee, przełomy, wydarzenia - opcja historycznoliteracka;
Historia literatury polskiej 1945-1989 - ćwiczenia (I semestr);
Historia literatury polskiej 1918-1945 - ćwiczenia (II semestr).

Kontakt: joanna.zach@uj.edu.pl